Wykonane zabiegi likwidacji Barszczu Sosnowskiego na terenie Gminy Wierzchosławice, na działce 524/1 w Bobrownikach Małych (powierzchnia ok. 0,61 ha).

Zadania zostały zrealizowane przy udziale pomocy finansowej Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie (www.wfos.krakow.pl)

Rok	Całkowita wartość projektu w zł	Kwota dofinansowania w zł (środki WFOŚiGW w Krakowie)	Wkład własny Gminy Wierzchosławice w zł
2015	2.195,52	1.713,60	481,92
2016	4.894,00	2.859,00	2.035,00
2017	4.894,00	2.187,40	2.706,6
2018	4.894,00	2.240,97	2.653,03

BARSZCZ SOSNOWSKIEGO

1. Co to jest Barszcz Sosnowskiego?

Barszcz Sosnowskiego jest rośliną inwazyjną, szeroko rozpowszechnioną na terenie województwa małopolskiego. Występuje na polach, nieużytkach, nad brzegami cieków wodnych itp.. Łączna powierzchnia występowania Barszczu Sosnowskiego wynosi
134 ha. Rośliny przywiezione do Polski sięgają 4 m. Dojrzała roślina zajmuje powierzchnię do 4 m², powodując zanikanie roślinności endemicznej stanowiącej element rodzimej bioróżnorodności. Barszcz Sosnowskiego kwitnie latem w okresie czerwiec- lipiec/sierpień wydając kilkadziesiąt tysięcy nasion na osobnika. Owoce mają zdolność rozprzestrzeniania z wiatrem, wodą, zwierzętami, a także dzięki działalności ludzkiej.
95 % nasion znajduje się na wierzchniej warstwie gleby. W krótkim okresie dojrzewają
i ok. 90 % z nich uzyskuje zdolność kiełkowania. Większość nasion spada w pobliżu rośliny macierzystej (ok. 4 m), a ich zagęszczenie zmniejsza się wraz ze wzrostem odległości od niej. Barszcz Sosnowskiego kiełkuje wczesną wiosną przed rozpoczęciem wegetacji.

2. Wpływ na zdrowie ludzi i zwierząt.

Sok z Barszczu Sosnowskiego zawiera związki o właściwościach uwrażliwiających organizm (głownie skórę ludzi i zwierząt) na działanie promieni słonecznych, które są składnikiem soku znajdującego się w całej roślinie. Innymi skutkami kontaktu z tymi związkami są nudności, bóle głowy, wymioty. Kontakt z sokiem Barszczu Sosnowskiego

może powodować powstawanie dermatoz. Objawiają się one poprzez bolesne pęcherze
i zaczerwienienia, pojawiające się do 48 godzin od ekspozycji skóry, która miała kontakt
z sokiem Barszczu Sosnowskiego, na promieniowanie UV. Objawy w postaci zaczerwienień, ciemnych plam lub blizn mogą utrzymywać się na skórze przez kilka miesięcy, a czasem nawet lat.

Na niebezpieczne dla zdrowia konsekwencje kontaktu z Barszczem Sosnowskiego są narażone zwierzęta hodowlane, zwłaszcza te o jasnym umaszczeniu. Obrażenia są trudne w leczeniu.

3. Postępowanie w wypadku kontaktu skóry z organami lub sokiem z Barszczu Sosnowskiego.

W przypadku bezpośredniego kontaktu z kaukaskimi barszczami należy niezwłocznie umyć skórę zimną wodą z mydłem tak, by usunąć z jej powierzchni sok rośliny,
a następnie chronić ją przed promieniami słonecznymi przez przynajmniej 48 godzin, nawet jeśli w tym czasie nie pojawiają się żadne objawy. W sytuacji, w której stosowanie osłon jest niemożliwe, wskazana jest aplikacja preparatów przeciwsłonecznych,
np. kremów z silnym filtrem anty-UV. Jeżeli wystąpi opuchlizna i reakcja zapalna, w celu złagodzenia symptomów można zastosować okłady z mokrych kompresów lub lodu, doustnie – wapno, lub leki antyhistaminowe. Skuteczne może okazać się również stosowanie środków zawierających sól srebrową sulfadiazyny. Istnieją natomiast wątpliwości, co do stosowania na rany powstałe w omawiany sposób naskórnych preparatów sterydowych. Niektóre badania dowodzą, że terapia ta może nasilać objawy
i wywoływać skutek odwrotny do pożądanego. Z powodu wątpliwości, co do doboru właściwych leków, w przypadku odczuwania jakichkolwiek dolegliwości na skutek bezpośredniego kontaktu z kaukaskimi barszczami lub w efekcie przebywania w pobliżu tych roślin, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Zalecana jest wizyta
u dermatologa (lekarze tej specjalizacji prawdopodobnie mają największą wiedzę na temat skutków kontaktu z omawianymi roślinami, podczas której warto opowiedzieć
o przyczynie złego samopoczucia, co powinno pomoc w postawieniu właściwej diagnozy i doborze odpowiedniego leczenia).

4. Metody zapobiegania rozprzestrzenianiu się i zwalczania Barszczu Sosnowskiego.

4.1 Metoda chemiczna

Polega na zwalczaniu Barszczu Sosnowskiego środkami chemicznymi tak zwanymi herbicydami. Wymienia się związki takie jak glifosat, trichlopyr oraz imazapyr. Jednakże te substancje negatywnie wpływają na glebę, zdrowie ludzi i zwierząt. Jednakże istnieje „Metoda i technika PASTWA”, która jest bezpieczna dla gleby oraz zdrowia ludzi
i zwierząt i polega na selektywnym niszczeniu Barszczu Sosnowskiego oraz zaleca się stosowanie jej w stosunku do roślin, które nie osiągnęły 1,2 m wysokości lub po ich uprzednim skoszeniu. W tej technice w szyjkę korzeniową Barszczu wbija się pionowo szpikulec penetrujący, po czym następuje samoczynny spływ cieczy do korzenia i roślina ulega zniszczeniu.

1. 2. Metody mechaniczne

Mechaniczne zwalczanie Barszczu Sosnowskiego jest uważane za najbardziej przyjazne środowisku naturalnemu. Metody te wiążą się zazwyczaj z dużym nakładem pracy.

1. 2. 1. Koszenie

Koszenie nie eliminuje Barszczu Sosnowskiego a jedynie zapobiega wytworzeniu nasion
i dalszej ekspansji tej rośliny. Aby jednak tak się stało konieczne jest wielokrotne powtarzanie koszenia w trakcie sezonu wegetacyjnego (2-4 razy w sezonie wegetacyjnym).

1. 2. 2. Osłanianie i ścinanie kwiatostanów

Ten sposób polega na niedopuszczeniu do wydania nasion przy jednoczesnym zapobieżeniu ich wysianiu się jest stosowanie szczelnych, ale przepuszczalnych dla powietrza osłon na baldachy. Muszą one zostać założone w trakcie kwitnienia. Ze względu na wysokość, jaką osiągają dorosłe rośliny, zabieg ten jest trudny do wykonania i znajduje zastosowanie jedynie w odniesieniu do pojedynczych roślin lub płatów o małym zagęszczeniu. Jesienią należy odciąć pędy kwiatowe wraz z osłonami i poddać je utylizacji.

1. 2. 3. Przecinanie Korzenia

Metoda ta polega na przecięciu szyjki korzenia rośliny przez co następuje uszczuplenie zasobów odżywczych i obumarciu rośliny.

1. 2. 4. Wykopywanie i wymiana gleby

Wykopywanie roślin jest skuteczną metodą walki z Barszczem Sosnowskiego. Najlepiej przeprowadzać tą metodę w stosunku do młodych osobników i wczesną wiosną.

1. 2. Metoda przykrywania powierzchni stanowiska

Metoda ta wykorzystuje mechanizm ograniczenia wzeszłym osobnikom oraz nasionom dostępu do światła. Wczesną wiosną, kiedy rośliny są małe albo po uprzednim ich wykoszeniu należy je przykryć materiałem, który zablokuje dostęp światła słonecznego oraz zapobiegania przebijania się kiełkujących siewek. Wśród możliwych do zastosowania materiałów wymienia się geowłókninę o odpowiedniej jakości 100g/m² lub czarną folię o grubości nie mniejszej niż 100 mikrometrów, na które wysypuje się warstwę ziemi, wałuje i obsiewa mieszanką traw. Należy pamiętać, aby materiały te odpowiednio przymocować do ziemi i zabezpieczyć przed ewentualnym działaniem wiatru i zwierząt.

1. 2. Metoda Agrotechniczna

Metoda ta polega na przeprowadzeniu głębokiej orki, która skutecznie redukuje populacje Barszczu Sosnowskiego.

1. 2. Metoda wypasania zwierząt hodowlanych

Wypas zwierząt hodowlanych takich jak owce, kozy, bydło i trzoda chlewna mogą odegrać duża rolę w ograniczeniu populacji Barszczu Sosnowskiego.

5. BHP

Ze względu na toksyczne właściwości kaukaskich barszczy przy prowadzeniu jakichkolwiek zabiegów zwalczania, lub ograniczania ich ekspansji wymagających kontaktu z tymi roślinami, bądź przebywania w ich otoczeniu, konieczne jest zastosowanie szczególnych środków ostrożności. Należy bezwzględnie unikać bezpośredniego kontaktu gołej skory z powierzchnią omawianych roślin. Osoby podejmujące pracę przy zwalczaniu kaukaskich barszczy powinny zawsze używać:

• kompletnej odzieży ochronnej (z nienasiąkliwych i nieprzemakalnych materiałów) okrywającej całe ciało (wskazane jest stosowanie osłon na buty),

• długich gumowych rękawic,

• pełnych masek ochronnych (w razie możliwości – z wymiennymi pochłaniaczami;
  w ostateczności – prostych jednorazowych maseczek chroniących drogi oddechowe) lub przynajmniej okularów ochronnych.

Osobom pracującym przy zwalczaniu kaukaskich barszczy profilaktycznie zaleca się również unikanie wystawiania skory na promieniowanie UV przez kilka dni po zakończeniu działań terenowych. Osoby o stwierdzonej podatności na uczulenia powinni unikać tej rośliny. Z uwagi na koncentrację toksycznych związków furokumarynowych w soku barszczy, każdorazowo po zakończeniu zabiegów konieczna jest:

• utylizacja odzieży ochronnej używanej jako jednorazowa (np. kombinezony, rękawice, osłony na buty, maseczki),

• dokładne umycie odzieży wielorazowej oraz narzędzi i sprzętu używanego podczas zwalczania (np. kos, nożyc, opryskiwaczy, mazaczy); wskazane jest również zwrócenie uwagi, czy np. na karoserii lub w bieżnikach opon samochodów używanych przy przeprowadzaniu prac nie pozostały nasiona, które mogłyby zostać przetransportowane do nowego środowiska.

Linki związane z Barszczami kaukaskimi:

http://barszcz.edu.pl/

http://www.gdos.gov.pl/igo